Natuurbescherming en milieuregelgeving spelen een steeds prominentere rol in zowel nationale als internationale juridische kaders. In het licht van de toenemende urgentie van klimaatverandering en milieubescherming is het van vitaal belang dat juridische instanties adequaat reageren op deze mondiale uitdagingen. De Europese Unie heeft zich gepositioneerd als een leidende speler op het gebied van milieubescherming, met wetgeving en beleid gericht op het behoud van natuurlijke hulpbronnen en het tegengaan van schadelijke activiteiten die het milieu bedreigen.
In november 2023 zette de Europese Parlement een historische stap naar strengere milieubescherming door de goedkeuring van de ecocidewetgeving. Deze wet, die gericht is op het strafbaar stellen van ernstige schade aan het milieu, markeert een cruciale ontwikkeling in de strijd tegen grootschalige milieucriminaliteit.
Ecocide, zoals gedefinieerd door een internationaal panel van onafhankelijke experts in 2021, omvat het veroorzaken van onrechtmatige of moedwillige handelingen met de wetenschap dat deze aanzienlijke en langdurige schade aan het milieu kunnen toebrengen. Dit kan variëren van olielekken tot overbevissing en ontbossing, en vertegenwoordigt een bedreiging voor de ecologische stabiliteit van onze planeet.
Vóór de goedkeuring van de ecocidewetgeving was het milieurecht binnen de EU voornamelijk gericht op het behoud van natuurlijke hulpbronnen en het verminderen van milieuschade. Hoewel er wetgeving bestond die specifieke activiteiten reguleerde en bepaalde vormen van vervuiling aanpakte, ontbrak het vaak aan een overkoepelende wet die ernstige schade aan het milieu als een strafbaar feit definieerde.
Het nieuwe wettelijke kader zorgt ervoor dat individuen en bedrijfsvertegenwoordigers nu strafrechtelijk aansprakelijk kunnen worden gesteld voor milieudelicten. Dit omvat mogelijke gevangenisstraffen, afhankelijk van de ernst en duur van de veroorzaakte schade. Voor gekwalificeerde overtredingen kunnen gevangenisstraffen worden opgelegd tot acht jaar, terwijl overtredingen die leiden tot de dood van een persoon kunnen resulteren in een straf van maximaal tien jaar. Voor andere overtredingen kan een gevangenisstraf van maximaal vijf jaar worden opgelegd.
Daarnaast zijn alle overtreders verplicht om de beschadigde omgeving te herstellen en te compenseren, en kunnen zij ook boetes krijgen opgelegd. Voor bedrijven kunnen de boetes oplopen tot 3 of 5% van hun jaarlijkse wereldwijde omzet, of 24 of 40 miljoen euro, afhankelijk van de aard van het misdrijf.
De goedkeuring van de ecocidewetgeving markeert een verschuiving naar een strenger juridisch kader waarin ernstige milieudelicten als misdrijven worden beschouwd en strafrechtelijke vervolging mogelijk is. Dit biedt een krachtiger instrumentarium voor het handhaven van milieubescherming en het bevorderen van verantwoordelijk gedrag ten aanzien van het milieu binnen de EU-lidstaten. Het is een mijlpaal in de wereldwijde inspanningen om de natuurlijke rijkdommen van onze planeet te beschermen voor toekomstige generaties.