Door: Jaron Dokter
In 2016 werd het wetsvoorstel voor het eerst behandeld, maar nu is het dan bijna zover: op 1 juli aanstaande treedt de langverwachte Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen in werking. Het wetsvoorstel werd aangedragen naar aanleiding van een aantal incidenten in de semipublieke sector, zoals fraude en zelfverrijking. Deze wet tracht de kwaliteit van het bestuur en toezicht bij stichtingen, verenigingen, coöperaties en onderlinge waarborgmaatschappijen te codificeren, concretiseren en waarborgen. Daarnaast zullen een aantal bestaande regelingen die momenteel enkel van toepassing zijn op de BV en NV worden verplaatst naar het algemene deel van Boek 2, waardoor deze toepasselijk worden voor alle rechtspersonen. Dit komt de onderlinge uniformiteit van de rechtspersonen ook ten goede, aangezien slechts de BV en NV een goede wettelijke basis kenden voor regelingen omtrent toezicht en bestuur. Maar wat betekent deze wetswijziging precies voor u? In dit blog zullen de meest in het oog springende en belangrijke veranderingen behandeld worden.
Bestuurder/commissaris
Allereerst wordt er voor de vereniging en de stichting in respectievelijk art. 2:44 en 2:292 BW een derde lid toegevoegd. In dit derde lid is een norm vastgelegd met betrekking tot de taakvervulling van bestuurders en commissarissen. Zij zijn eraan gehouden om, bij de vervulling van hun taak, zich te richten naar het belang van de rechtspersoon en de daarmee verbonden onderneming of organisatie.
Hierop voortbouwend wordt een tegenstrijdig-belangregeling geïntroduceerd voor de vereniging, stichting, coöperatie en de onderlinge waarborgmaatschappij. Een bestuurder of commissaris met een tegenstrijdig belang mag, net zoals bij de BV en NV, niet deelnemen aan de beraadslaging en besluitvorming van de rechtspersoon. Echter bevat deze nieuwe toevoeging ook een verrassende aanpassing: de uitsluitend externe werking van een tegenstrijdig-belangregeling wordt ingeruild voor een uitsluitend interne werking. Door de externe werking kon een rechtspersoon zich er voorheen op beroepen dat zij niet gehouden was aan een rechtshandeling, aangezien een tegenstrijdig belang leidt tot een ongeldig besluit. Binnenkort heeft een tegenstrijdig-belangregeling enkel interne werking, waardoor het vernietigde besluit binnen de rechtspersoon wordt geacht nooit te hebben bestaan. De overeenkomst met derden zal echter intact blijven.
Het is daarnaast na 1 juli 2021 voor alle rechtspersonen verplicht om, bij de eerstvolgende statutaire wijziging, een regeling op te nemen over belet en ontstentenis van bestuurders en commissarissen. In de regel houdt ontstentenis in dat een bestuurder of commissaris permanent niet meer kan voldoen aan zijn taak, terwijl belet een meer tijdelijk karakter heeft. De rechtspersonen zijn vrij om te bepalen wanneer er sprake is van belet. Let wel: het is niet verplicht om uw statuten na 1 juli te wijzigen, maar u bent verplicht om onder meer deze regeling op te nemen indien u wél overgaat tot een statutaire wijziging.
Raad van commissarissen
De raad van commissarissen krijgt voor de vereniging en stichting eindelijk een wettelijke basis in het, voor de vereniging, hernieuwde art. 2:47 BW en het, voor de stichting, geheel nieuwe art. 2:292a BW. De nieuwe regelingen schrijven voor dat, indien de rechtspersoon dit orgaan wenselijk acht, een bepaling moet worden opgenomen in de statuten. De raad van commissarissen is, net zoals bij de BV en NV, met uitzondering van de structuurvennootschap, een facultatief orgaan. Met als taak het houden van toezicht op het beleid van het bestuur en de algemene gang van zaken in de vereniging of stichting en de met haar verbonden onderneming of organisatie. Dit orgaan is dus niet verplicht, maar kan voor de vereniging en stichting, in het kader van bestuur en toezicht, zeker van pas komen.
Tot slot
Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek was hoognodig toe aan verandering en de hernieuwing is eindelijk in zicht. Met behoorlijk wat knippen, plakken en verplaatsen krijgen met name de stichting en de vereniging vanaf 1 juni een aanzienlijk betere wettelijke basis. Er zal veel veranderen, te veel om in dit blog geheel aan bod te laten komen, maar houd uw huidige statuten in combinatie met de nieuwe wet bij de eerstvolgende vergadering tegen het licht. U zal wellicht wat willen sleutelen aan de statuten en, in het geval van een statutenwijziging, ook verplicht moéten sleutelen. Vereniging Rechtshulp en Bemiddeling kan u hierbij met een juridisch advies van dienst zijn!