De vorige blog zijn we geëindigd met een bespreking van de niet te miskennen voordelen van het gebruik van algemene voorwaarden. Beide contractspartijen besparen kosten en tijd nu niet voor elke transactie afzonderlijk voorwaarden uit onderhandeld hoeven te worden. Voorts kan voor toekomstige moeilijkheden bij voorbaat een oplossing worden gegeven, en aldus kan vertroebeling van de onderlinge verhoudingen tussen contractanten voorkomen worden.
Nadelen
Echter staan tegenover deze voordelen in veel situaties gewichtige nadelen, althans voor één der de partijen. Immers worden de algemene voorwaarden in de regel eenzijdig opgesteld en bevatten zij dikwijls bepalingen die voor de wederpartij bijzonder ongunstig zijn. In de praktijk komt men met regelmaat bedingen tegen die wederpartij nagenoeg rechteloos maken, of het wordt de wedepartij bijna onmogelijk gemaakt kennis te nemen van de voorwaarden. Zelfs in het geval dat de wederpartij de voorwaarden heeft kunnen inzien en de bedingen op het eerste oog niet oneerlijk zijn, dan mist hij gewoonlijk de juridische kennis en kunde om dit in zijn voordeel om te zetten.
Bescherming van de wederpartij
Tegen het gebruik van nadelige algemene voorwaarden wordt de wederpartij op verschillende wijzen beschermd. Gelet op de snelle gebondenheid aan algemene voorwaarden, waarvan ook sprake is indien de wederpartij de inhoud daarvan niet begrijpt of hij de inhoud daarvan niet kent, is dat erg gewenst.
(1) Onredelijk bezwarend
Allereerst kan een beding in algemene voorwaarden die deel uitmaakt van de overeenkomst vernietigd worden indien zulk het beding voor de wederpartij onredelijk bezwarend is. Of daarvan sprake is hangt af van de omstandigheden van het geval. De wetgever heeft besloten invulling te geven aan dit vage criterium door twee lijsten op te stellen met (vermoedelijk) onredelijk bezwarende bedingen. Ter illustratie: een beding dat de wederpartij geheel en onvoorwaardelijk het recht ontneemt de afgesproken prestatie op te eisen, wordt als onredelijk bezwarend aangemerkt en kan dientengevolge worden vernietigd zodat het geen deel meer uitmaakt van de overeenkomst. Deze lijsten gelden echter alleen bij overeenkomst met een consument, maar kunnen middels de zogenoemde reflexwerking ook een rol spelen ten gerieve van andersoortige wederpartijen. Het zou een argument kunnen zijn ter onderbouwing van de stelling dat het beding een onredelijk bezwarend karakter draagt. Duidelijke moge zijn dat het lastig is om te vast te stellen of een beding niet onredelijk bezwarend en dus rechtsgeldig is.
(2) De informatieplicht
Bovendien zijn één of meer bedingen vernietigbaar wanneer de wederpartij niet een redelijke mogelijkheid heeft gekregen om van de algemene voorwaarden kennis te nemen. Reeds is vermeld dat de wederpartij rechtsgeldig gebonden kan zijn aan de algemene voorwaarden zonder dat deze ooit een exemplaar onder ogen heeft gehad. De wetgever beschouwt een dergelijk situatie onwenselijk, en heeft daarom de krachtige prikkel willen doen uitgaan naar gebruikers om hun wederpartijen de mogelijkheid te bieden met de voorwaarden bekend te raken. Aan deze informatieplicht kan worden voldaan door de algemene voorwaarden ter hand te stellen, ofwel door deze in werkelijk in persoon overhandigen of door toezending daarvan. Indien dat niet mogelijk is, dan moet bekend worden gemaakt dat de voorwaarden bij hem of bij de Kamer van Koophandel ter inzage liggen. Ook kan hieraan worden voldaan door terbeschikkingstelling van de algemene voorwaarden via elektronische weg. Het voert (helaas) te ver om in deze blog verder in te gaan op de elektronische terhandstelling.
Contracteert u elektronisch en bent u benieuwd of u voldoet aan uw informatieplicht, of wilt u de door u opgestelde bedingen laten controleren op rechtsgeldigheid? Neem dan contact op met ons kantoor.